Perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus)

Perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus), ang. Great Crested Grebe, jest najpospolitszym polskim perkozem. Samiec i samica mają jednakowe upierzenie. W szacie godowej na głowie widać podwójny, czarny czub, a po bokach i poniżej głowy rdzawo-czarną krezę. W szacie spoczynkowej boki głowy są białawe, a czuba i kryzy praktycznie nie widać. Od innych perkozów w tej szacie łatwo je odróżnić po brązowawym pasku, na białym tle (nie zachodzi na czarny wierzch głowy) łączącym kąt dzioba i oko. Młode są na całym ciele czarno-biało paskowane, gdy podrosną paski są jeszcze widoczne na szyi. Są znakomitymi pływakami i nurkami, lecz z powodu nóg przesuniętych do tyłu na lądzie poruszają się bardzo niezgrabnie. Perkozy większość czasu spędzają na otwartej wodzie, gdzie nurkują po pożywienie, którym są ryby (najczęściej wielkości 10-15cm) i inne drobne zwierzęta wodne. Nurkuje najgłębiej z krajowych perkozów.
Na początku sezonu lęgowego perkozy wykonują długie i skomplikowane tańce godowe. Najczęściej występuje rytuał, w którym dwa ptaki, z wyciągniętymi szyjami i rozpostartymi ozdobami, płyną w swoim kierunku. W bliskiej odległości zaczynają energicznie potrząsać głowami na boki. Wydają przy tym charakterystyczne, ostre i krótkie dźwięki. Perkoz dwuczuby gnieździ się na wodach stojących, najczęściej z dużą ilością roślinności wynurzonej i szerokim pasem trzcin. Choć czasami także na praktycznie pozbawionych roślinności, dużych zbiornikach zaporowych. Gniazdo buduje pływające albo oparte na roślinności, najczęściej dobrze wśród niej ukryte. Samica w końcu kwietnia składa 2-5 jaj, które na początku są biało-niebieskie, ale później w skutek fermentacji roślin użytych do budowy gniazda stają się zielonkawo-białe lub beżowe. Czasami dwa lęgi w roku. Osobnik wysiadujący jaja, chcąc być jak najmniej widocznym, "rozpłaszcza" ciało na gnieździe, a wyciągniętą szyję trzyma równolegle do powierzchni wody. Kiedy zaś schodzi z gniazda, jaja przykrywa warstwą roślinności. Ptaki te są zagniazdownikami.
Perkoz dwuczuby zimą odbywa niedalekie migracje, jednak wiele osobników zostaje w Polsce na nie zamarzniętych wodach, najczęściej na Bałtyku. W Europie Zachodniej występuje trend znaczącego spadku liczebności tego perkoza, jednak w Polsce raczej jeszcze to nie ma miejsca.

Pisklę perkoza chroniące się na grzbiecie rodzica

Gody perkozów

perkoz dwuczuby na gnieździe

Dorosły ptak wysiadujący jaja

kopulujące perkozy dwuczube

Kopulacja na gnieździe

młodociany perkoz

Perkoz w szacie młodocianej

Perkoz dwuczuby - podobne gatunki

W Polsce gniazduje 5 gatunków perkozów, w tym regularnie: dwuczuby, rdzawoszyi, zausznik i perkozek. Wszystkie są jednak mniejsze i inaczej ubarwione niż dwuczuby.

Perkoz rdzawoszyi

Perkozek

Zausznik