Zausznik (Podiceps nigricollis)
Jest jednym z mniejszych perkozów, gdyż jest o połowę mniejszy od najpospolitszego perkoza dwuczubego. Jest to ptak nieco mniejszy od łyski. Ma krępą budowę ciała z dość krótką szyją i wymiarami: długość ciała ok. 28-34 cm, rozpiętość skrzydeł około 55 cm, a waga 250-400 g. Dziób ma czarny, nieco zadarty. Tęczówka czerwona, na głowie niewielki czub.
W upierzeniu godowym - głowa, szyja oraz wierzch ciała są czarne, za okiem duża, trójkątna, szersza niż u perkoza rogatego złotawa plama, Po bokach głowy za oczami pęki żółtopomarańczowych piór. Spód ciała rdzawokasztanowaty.
W szacie spoczynkowej (fotografia obok) upierzenie ciemnoszare z jaśniejszymi bokami oraz z białym gardłem i bokami głowy. Spód ciała jasny. Okolica oka ciemna, przód szyi szary, na policzku ciemna plama.
Przeloty następują w marcu-kwietniu i sierpniu-listopadzie. Polskie ptaki zimują głównie w Europie zachodniej i basenie Morza Śródziemnego. Południowe populacje są raczej osiadłe. Zdarza się, że w Polsce wyjątkowo zimuje na wodach śródlądowych. Rozmieszczenie w Polsce jest nierównomierne na większości niżowego obszaru kraju. Na Mazurach i Pomorzu występuje tylko lokalnie. Bardzo nieliczny ptak lęgowy (około 4000-5000 par). Ich liczebność zmienia się z roku na rok w danym miejscu i właściwie nie ma takich miejsc w których można je na pewno spotkać. Występuje najchętniej w płytkich jeziorach i stawach hodowlanych z dobrze rozwiniętą roślinnością szuwarową lub na obrzeżach wysp. Chętnie zajmuje małe zbiorniki wodne na bagnach.
Pożywienie stanowią głównie owady i skorupiaki wodne, rzadziej małe żaby i ryby. Pokarm zdobywa nurkując.
Gniazdo zakłada zazwyczaj na wodzie w strefie rzadkich trzcin lub innych roślin wodnych wystających ponad powierzchnię. Gniazdo stanowi pływająca, jednak zazwyczaj zakotwiczona za pomocą wbudowanych w nie roślin, sterta roślin wodnych i błotnych. Najczęściej gniazduje w mniejszych lub większych koloniach. Zauszniki chętnie zakładają gniazda w pobliżu kolonii innych ptaków, szczególnie mew i rybitw. Czują się wtedy bardziej bezpieczne, ponieważ mewy i rybitwy wcześniej alarmują kolonię przed zbliżającym się drapieżnikiem. Jak twierdzi Jacek Betleja z jego badań wynika, że zauszniki szczególnie upodobały sobie rybitwy białowąse w sąsiedztwie. Rybitwa ta jest bardzo agresywna w stosunku do intruzów i zauszniki w takiej mieszanej kolonii czują się bezpiecznie.
Sposób w jaki perkozy zabezpieczają swoje gniazda jest wyjątkowy wśród ptaków. Gdy opuszczają gniazdo z wysiadywanymi jajami, aby się pożywić zakrywają jaja roślinami i całość wygląda jak niepozorna kępa zgniłych roślin.
Wyprowadza jeden główny lęg w roku. Bywa, że w okresie późniejszym dokonuje zniesienie uzupełniające. Znosi najczęściej 3-4 białawe jaja zmieniające stopniowo barwę do brązowawej.
Wysiadywanie trwa 20-22 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta opuszczają gniazdo zaraz po wykluciu i rodzice wożą je na grzbietach. Młode uzyskują samodzielność w wieku około 4 tygodni.
Zausznik to ptak chroniony; wymieniony w Dyrektywie ptasiej; zagrożony przez zmiany siedliskowe w wyniku intensyfikacji gospodarki stawowej i niszczenia kolonii mew, zwłaszcza na prywatnych stawach.
Opracowano na podstawie polskiej, angielskiej i niemieckiej encyklopedii Wikipedia oraz artykułu Jacka Batleja opublikowanego w internecie.
Zausznik - podobne gatunki
Perkoz dwuczuby - jest prawie dwukrotnie większy od zausznika i charakteryzuje się podwójnym czarnym czubem na bokach głowy (w szacie godowej). Od innych perkozów w szacie spoczynkowej łatwo go odróżnić po brązowawym pasku na białym tle łączącym kąt dzioba i oko.
Perkoz rdzawoszyi - w szacie godowej (obok) łatwo rozpoznawalny po rdzawej szyi. W szacie spoczynkowej podobny do innych perkozów, ale mniejszy od dwuczubego, a znacznie większy od zausznika i perkozka.
Jest najmniejszym perkozem występującym w Europie. W szacie godowej jest ogólnie ciemno ubarwiony (fotografia obok), z rdzawą szyją i charakterystyczną kremową plamą koło dzioba. W szacie spoczynkowej szyja, policzki i boki ciała są jasno brązowe, a gardło białawe.
© Jurek Grzesiak 2009 - Fotograficzny atlas flory i fauny - Perkoz zausznik