Jeleń szlachetny (Cervus elaphus)

Jeleń szlachetny (Cervus elaphus) tak jak inni przedstawiciele rodziny jeleniowatych należy do nielicznych ssaków, które oznaczają granice swojego terytorium między innymi dźwiękiem. Jeleniowate należą do parzystokopytnych i samce większości gatunków (wyjątkiem tu są jelonek błotny i piżmowiec) mają na głowie okazałe poroże (w przypadku renifera poroże ma też samica). Poroże jest zbudowane z tkanki kostnej wyrastającej z dwóch wyrostków na głowie jelenia, początkowo jest ono pokryte aksamitną skórą - scypułem, dostarczającą niezbędne substancję potrzebne do rozrastania się tkanki. Gdy poroże osiągnie odpowiednią wielkość, scypuł obumiera i odpada, zwisając z rogów. Poroże odpada każdego roku zimą, aby na wiosnę mogło wyrosnąć nowe, najczęściej bardziej okałe. Rozgałęzienie poroża chroni walczące samce przed śmiertelnymi ranami, które prowadziły by do znacznego spadku liczebności populacji. Bezpłodny jeleń np. jeżeli stracił jądro, nie zrzuca poroża, które cały czas rośnie, "rozlewając" się po głowie zwierzęcia.
Jelenie podobnie jak dziki często kąpią się w błocie w celu pozbycia się pasożytów i ochłodzenia się (zdjęcie niżej).
Dawniej jelenie zamieszkiwały rozległe stepy, ale z powodu rozrastania się terenów rolniczych zostały wyparte do lasów. Żywią się trawą, młodymi pędami drzew i krzewów. Są przeżuwaczami. Jelenie żyją w małych grupach. Jeden rodzaj stada tworzą łanie z młodymi. Taką grupą przewodzi najbardziej doświadczona samica, chroniąca stado przed drapieżnikami. Samce tworzą odrębne stada.
W okresie rui stada samców rozpadają się, a poszczególne osobniki wyruszają na poszukiwanie samic. Okres ten nazywany jest rykowiskiem. W czasie rykowiska (wrzesień-październik) byki zbierają koło siebie chmarę samic, której bronią przed rywalami. Zwycięski w boju samiec zyskuje prawo do pokrycia łań.
Latem samica w odosobnionym miejscu rodzi jedno, sporadycznie dwa cielęta, z którymi pozostaje w ukryciu, aż będą zdolne do podjęcia wraz z nią wędrówki. Wtedy dołączają do reszty stada.
Młode są cynamonowe, mają na grzbiecie jasne plamki. Samce po osiągnięciu dojrzałości płciowej dołączają do stada samców.

fotografia łani w lesie
Samica jelenia - łania.

zdjęcie samicy jelenia

byk - samiec jelenia

Przestraszone strzałami byki pędzą przez zalaną wiosenną łąkę.

Spotkanie we mgle podczas rykowiska.

jelenie na rykowisku
Samiec jelenia, nazywany bykiem, z chmarą łań podczas rykowiska.

jeleń przechodzący przez płot
Byk przechodzący przez dziurę w ogrodzeniu - podąża za łanią podczas rykowiska,
takie miejsca są niestety często wykożystywane przez kłusowników do zastawiania sideł.

młody jeleń - szpicak
Na zdjęciach powyżej i poniżej młody (prawdopodobnie jednoroczny) samiec,
od wyglądu swojego poroża jest nazywany szpicakiem.

szpicak - młody byk

portret samicy jelenia - łani
Łania.

jeleń w babrzysku

trop jelenia szlachetnego na śniegu
Trop jelenia.

Jeleń szlachetny - inne jeleniowate

Rodzina jeleniowatych dzieli się na dwie podrodziny: Capreolinae (do której w Polsce należy łoś i sarna) oraz Cervinae - jeleni właściwych (jeleń szlachetny i daniel.)

Łoś

Sarna

Daniel