Żuraw (Grus grus)

(Grus grus), ang. Common Crane jest dużym i efektownym ptakiem z rodziny żurawiowatych o wymiarach: długość ciała około 130 cm, rozpiętość skrzydeł do 240 cm i wadze 5-6 kg. Sylwetkę ma wysmukłą i wyprostowaną. Jest większy od bociana. Posiada popielate upierzenie z czarnymi końcówkami skrzydeł. Charakterystyczną ozdobą jest ogon utworzony z wydłużonych, pokarbowanych lotek, zwisających w kształcie pióropusza. Osobniki dorosłe mają białe policzki i tył szyi, czarny podbródek oraz czerwony pas nagiej skóry na szczycie głowy. Młode mają jasno-brązową twarz, nie mają ani białych, ani czarnych partii na szyi i głowie.
Zamieszkuje północną i środkową część Eurazji. Zimuje na Półwyspie Iberyjskim, w Afryce Północnej i zachodniej Azji. W Polsce śrdnioliczny ptak lęgowy na niżu (5-6 tys. par). 30 proc. populacji lęgowej Polski zasiedla Warmię i Mazury.
Najchętniej przebywa na rozległych bagnach, torfowiskach, łęgach i olsach, wrzosowiskach, nad jeziorami i starorzeczami, w oddaleniu od siedzib ludzkich, ale żeruje także na łąkach i polach uprawnych. Żuraw będąc do niedawna ptakiem skrytym i wymagającym odludnych siedlisk, ostatnio kolonizuje tereny w pobliżu człowieka, co przyczynia się do znacznego wzrostu jego liczebności. Światowa populacja żurawia zwyczajnego jest szacowana na 210-250 tys. osobników.
Jest to ptak wędrowny. Przylot II-III, odlot: IX-X. Podczas całego roku żurawie wydają charakterystyczny, bardzo głośny, trąbiący głos - klangor. Można go usłyszeć zarówno podczas godów, migracji jak i zwykłego porannego powitania. W locie wyciąga szyję i nogi podobnie jak bocian. Wykonuje powolne, majestatyczne uderzenia skrzydeł. Przy poruszaniu się po powierzchni ziemi ruchy płynne, powolne. Ptaki te są bardzo płochliwe i nieufne, aczkolwiek mogą przyzwyczaić się do bliskości człowieka, jeśli tylko nie zwraca na nie uwagi.
Żuraw jest wszystkożerny i żywi się bezkręgowcami oraz drobnymi kręgowcami, a także jagodami i młodymi pędami roślin i owadami.
Wyprowadza jeden lęg w roku. Na podwyższeniu terenu, na ziemi buduje duże gniazdo (średnica około 80 cm.) z mchów, zeschłej trzciny i trawy, często otoczone jest płytką wodą. W kwietniu samica składa zwykle 2 szaro-zielonkawe, rdzawo nakrapiane, duże jaja (98x63 mm.). Wysiadywanie trwa 30 dni. Młode osiągają lotność po 65-70 dniach. Niedługo po wykluciu, młode opuszczają gniazdo i tworzą z dorosłymi grupkę rodzinną, która najczęściej utrzymuje się aż do jesiennej migracji.

W sierpniu grupki rodzinne zaczynają tworzyć małe stadka, łącząc się w coraz większe zgrupowania. We wrześniu i październiku zbierają się na noclegowiskach (zlotowiskach) liczących nawet kilka tysięcy osobników (zwykle ok. 1000, ale stwierdzono nawet zgrupowanie 9000 osobników). Terenem zlotowisk (najczęściej ten sam jest wykorzystywany co roku) są niedostępne mokradła lub płycizny na jeziorach. Później ptaki wspólnie odlatują na zimowisko. Podczas przelotów stada lecą w kluczach i są słyszalne w promieniu kilku kilometrów.
W okresie lęgowym skryty i trudno do zaobserwowania. W okresie przelotów widywany w dużych stadach odpoczywających i żerujących na otwartych polach i łąkach lub nocujących na płytkich zbiornikach wodnych lub bagnach.
Gatunek objęty ochroną gatunkową ścisłą, wymieniony w Dyrektywie ptasiej, zagrożony osuszaniem terenów bagiennych. Ostatnio zwiększa swoją liczebność.

Sprawozdanie z nocy spędzonych na zlotowiskach oraz dodatkowe zdjęcia można obejrzeć tutaj: www.JerzyGrzesiak.pl/zlotowisko2009.html

Na zlotowisku o poranku

Jeszcze nielotna młodzież

Rodzice z młodymi

Osobniki młodociane

Gniado żurawia z jajem

Osobnik młodociany

Blisko ludzi