Jerzyk (Apus apus)

Jerzyk (Apus apus, ang. Common Swift) to średniej wielkoci ptak wędrowny z rodziny jerzykowatych, o wymiarach: długość ciała 16-19 cm, rozpiętość skrzydeł 40 cm i waga 30-58 g. Średnio liczny lub liczny ptak lęgowy Jerzyk jest najlepszym lotnikiem wśród ptaków. Ptaki te spędzają niemal całe życie w powietrzu. W locie zbiera pożywienie i materiał na gniazdo, kopuluje, a nawet śpi. W przypadku jeśli jerzyk znajdzie się na ziemi, może tylko pełzać. Jerzyki mają tak małe nogi, że nie potrafią sprawnie chodzić i mają ogromne trudności z wystartowaniem do lotu z ziemi. Ptak ten może osiągać prędkość lotu do 170 km/h. Są towarzyskie i często gniazdują kolonijnie. Odbywają dalekie loty w celu zdobycia odpowiedniej ilości pokarmu, a ich głównym wrogiem jest deszczowa pogoda, która uniemożliwia żerowanie.

Brak dymorfizmu płciowego. Ubarwienie ciała czarne, matowe z granatowym połyskiem na grzbiecie. Na podbródku mała, jasna plamka. Bardzo długie i ostro zakończone skrzydła, rozwidlony ogon. Specyficzna budowa nóg: wszystkie 4 palce skierowane do przodu. Tak ułożone palce umożliwiają zawisanie na pionowych ścianach, ale uniemożliwiają siedzenie na gałęzi czy poruszanie się po ziemi. Mimo podobieństwa do jaskółek nie jest z nimi spokrewniony. Od naszych gatunków jaskółek jest wyraźnie większy i różni się całkowicie brunatnoczarnym ubarwieniem tylko z niewielkim rozjaśnieniem na gardle.

Zamieszkują niemal całą Europę, Azję i północną Afrykę. Zimuje w południowej Afryce, przeloty w IV-V i VIII-X. W Polsce występuje na całym niżowym obszarze. Pierwotnie zamieszkiwał góry, obecnie najliczniejsze populacje występują w miastach i innych ludzkich osiedlach o murowanych budynkach. Zamieszkują wysokie budynki, wieże na obszarach zabudowanych, tereny skaliste i stare drzewostany. Jerzyki są najliczniejszymi ptakami Warszawy po gołębiach i wróblach, choć pochodzą z terenów skalistych. W niektórych okolicach gnieździ się również w lasach. Pożywienie to drobne latające owady, które chwyta w locie oraz unoszące się w powietrzu pająki. Gniazdo to płaska czarka zbudowana z drobnych traw, włosia, wełny, piórek zlepionych śliną umieszczane w szczelinach skał. W mieście w wgłębieniach muru, pod dachówkami, bardzo rzadko w skrzynce lęgowej lub w dziupli. W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 2 (rzadziej 3) białe jaja, wysiadywane przez okres 18 do 21 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 35-42 dniach. Rodzice czasem z powodu złej pogody muszą opuścić teren gniazdowania nawet na kilka dni. Pozostawione młode potrafią wówczas zapaść w odrętwienie umożliwiające oszczędzenie energii i przetrwanie do ich powrotu. Łatwy do obserwacji w osiedlach ludzkich, szczególnie z wysokimi budynkami. Objęty ochroną gatunkową. Znalezionego na ziemi jerzyka należy podrzucić lekko do góry, aby umożliwić mu start do lotu.